Podlewanie bonsai jest nieodłącznym rytuałem związanym z hodowlą skarłowaciałych drzew. Ogólnie przyjętą zasadą jest utrzymanie stale wilgotnego podłoża. Istnienie takiej reguły spowodowane jest tym, że większość gatunków używanych do hodowli bonsai wymaga ciągłego dostępu do wody. Należy jednak pamiętać, że jak w przypadku każdej reguły istnieją wyjątki. Będą to gatunki, które z racji przystosowania się do warunków panujących w ich naturalnym środowisku, lubią krótkotrwałe przesuszenia podłoża lub nawet dłuższe okresy bez dostępu do wody.
Jak często podlewać drzewko bonsai?
To chyba jedno z najczęściej zadawanych pytań dotyczących podlewania. Nie ma uniwersalnej zasady dokładnie opisującej częstotliwość podlewania. Dla gatunków wymagających stale wilgotnego podłoża, można zastosować dwa sposoby. Mniejszymi dawkami a częściej, np. trzy razy dziennie, lub większymi dawkami a rzadziej np. raz dziennie. Nie zawsze można sobie pozwolić na dowolność w wyborze sposobu podlewania drzewka ponieważ są gatunki, które są dość wrażliwe na przelanie a inne zaś nie lubią przesuszania. Należy zwrócić szczególną uwagę na zalecenia dostarczania wody poszczególnym gatunkom w zależności od pory roku.
Przy stosowaniu się do zasady “częściej a mniej” trzeba mieć na względzie to, aby dozy wody były na tyle małe żeby drzewka nie przelać, ale na tyle duże aby wilgoć docierała do najniższej warstwy bryły korzeniowej.
W przypadku większości gatunków prowadzonych jako Bonsai panuje nadrzędna zasada mówiąca, że podłoże ma być ciągle wilgotne.
Czym podlewać?
- Butelki, konewki i inne pojemniki, z których woda leci ciurkiem są odradzane w przypadku podlewania bonsai. Woda płynąca strumieniem nie rozlewa się równomiernie na całą bryłę korzeniową a dodatkowo powoduje wypłukiwanie podłoża.
- Spryskiwacze działające na zasadzie pompki lub ciśnieniowe są o wiele lepszym rozwiązaniem ponieważ dają rozproszony strumień, oraz można kontrolować ilość puszczanej wody. Szczególnie przydatny przy podlewaniu kompozycji krajobrazowych oraz nasadzeń grupowych gdzie dojście do niektórych miejsc jest utrudnione.
- Konewki z sitkiem są zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem ponieważ rozprowadzają równomiernie dokładnie taką ilość wody jaką chcemy nie wypłukując jej z substancji niezbędnych drzewku bonsai do prawidłowego rozwoju.
Jaką wodą podlewać bonsai?
- Woda bezpośrednio z kranu może być stosowana jeśli mamy pewność, że nie zawiera ona zbyt dużej ilości szkodliwych pierwiastków. Z reguły jest ona bardzo czysta i zawiera wiele pierwiastków kjorzystnie wpływających na rozwój rośliny. Często zaleca się ze względu na dobre uzdatnienie przez wodociągi kranówki podlewanie bonsai tuż po przesadzeniu
- Woda odstana jest najczęściej stosowana ze względu na stosunkowo łatwość uzyskania i wolna od szkodliwych substancji. Wodę z kranu należy wlać do niezamkniętego pojemnika i odstawić na co najmniej 24 godziny.
- Deszczówka ogólnie jest najlepszym rodzajem wody jaki możemy dostarczać swojemu drzewku bonsai. Także łapmy deszczówkę a jeśli nie mamy do niej łatwego dostępu lub jeśli nam się nie chce, podlewajmy odstaną wodą. Wyjątkiem oczywiście są tereny dużych miast gdzie deszczówka może być zbyt zanieczyszczona.
Nie podlewamy drzewek wodą przegotowaną ponieważ jest ona pozbawiona niebędnych do prawidłowego rozwoju rośliny składników.
Podlewanie bonsai zimą na dworze – wodę z kranu wraz z pojemnikiem, w którym się znajduje należy wystawić na zewnątrz aby temperatura wody spadła prawie do 0 oC. Woda z kranu zimą ma około 10oC. Dla drzewek, które trzymane są w temperaturze poniżej zera woda o temp. 10oC to niemal wrzątek i może spowodować szok termiczny, w konsekwencji osłabienie a nawet śmierć rośliny.
Nie podlewamy drzewek stojących na zewnątrz przy ujemnej temperaturze powietrza. Czynność taką wykonujemy dopiero w czasie odwilży.
W przypadku przesuszonej wierzchniej warstwy lepiej sprawdzają się spryskiwacze, natomiast przy podlewaniu wilgotnego podłoża lepiej sprawdzają się konewki z sitkiem. Przy przesuszonym podłożu można wstępnie zwilżyć podłoże spryskiwaczem a następnie użyć konewki.
Zraszanie drzewek bonsai jest czynnością mającą głównie na celu dostarczenie roślinie dodatkowej porcji wilgoci oraz może być stosowane jako zabieg oczyszczający.
Jaką wodą zraszać rośliny
Do zraszania najlepsza będzie woda o jak najmniejszej zawartości kamienia. Uzyskać ją można poprzez odstanie wody (jeśli nie jest zbyt twarda) lub gotowania około 5 minut (jeśli mamy twardszą wodę). Jeśli będziemy zraszać drzewko wodą prosto z kranu niepozbawioną kamienia to najprawdopodobniej na liściach pojawi się biały nalot, który jest efektem osadzania się kamienia.
Zraszanie a dostarczanie wilgoci
Istnieją różne opinie na temat zasadności i skuteczności zraszania jako sposobu na dostarczenie wilgoci roślinie.
Są źródła, które będą odradzać stosowanie zraszania tłumaczą to tym, iż krople wody szybko odparowują i dodatkowe nawilżenie jest bardzo krótkotrwałe. Ta opinia jest na pewno właściwa w przypadku kiedy otoczenie drzewka jest bardzo suche i dodatkowo może być przewiewne. Wtedy krople wody faktycznie będą szybko znikały a dostarczona wilgoć będzie tylko chwilowa.
Jednak w przypadku kiedy nasze karłowe drzewko stoi na zewnątrz, jest wiosna, jesień lub pochmurny, wilgotny, letni dzień to krople pozostałe na liściach po porannym zroszeniu mogą utrzymać się nawet do wieczora.
Istnieje również zależność pomiędzy morfologią liścia a miejscem gdzie znajdują się krople wody. Mianowicie aparaty szparkowe, które głównie biorą udział w wymianie gazowej oraz transpiracji to w znikomym stopniu mogą równiez pobierać wilgoć z otoczenia i znajdują się na spodniej części liścia. Wydawałoby się wtedy, że zraszanie faktycznie nie ma sensu skoro krople są na górze liścia a wilgoć pobierana jest pod spodem. Otóż nie. Zraszanie jak najbardziej ma sens ponieważ liść będzie pobierał wilgoć z parującej kropli leżącej na liściu znajdującym się niżej.
Najbardziej zasadnym powodem do odradzenia tego sposobu dostarczania wilgoci jest przypadek kiedy do zraszania używamy twardej wody. Podstawą do takiej opinii jest to, iż twarda woda będzie zostawiała na liściach białe zacieki, które nie wyglądają najlepiej i nie wpływają korzystnie na roślinę.
Reasumując – pod względem gospodarki wodnej zraszanie nie daje widocznych ani odczuwalnych efektów.
Zraszanie a czystość bonsai
Zraszanie może być czynnością mającą na celu oczyszczenie z kurzu i brudu zalegającego na liściach. Oczywiście należy unikać stosowania twardej wody ponieważ może spowodować to powstawanie białych śladów po wytrąceniu się wapna i innych pierwiastków. Intensywne zroszenie czystą wodą wolną od związków tworzących zacieki sprawia, że zostaje zmyty kurz i brud a to z kolei powoduje, że do liścia dociera więcej promieniowania niezbędnego do procesów życiowych. Reasumując, nie ma złych sposobów, są tylko źle zastosowane.
Wilgoć w rozumieniu wody w postaci pary wodnej zawartej w powietrzu jest ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój drzewek bonsai oraz innych roślin. Jej ilość zawarta w otoczeniu powinna być dostosowana do wymagań gatunku. Najwięcej problemu sprawia zapewnienie odpowiedniej ilości wilgoci karłowym drzewkom prowadzonym jako indoor (do hodowli we wnętrzu) zwłaszcza w okresie grzewczym. Każdy grzejnik typu kaloryfer czy grzejnik elektryczny bardzo szybko ogrzewa i wysusza powietrze.
Sposoby dostarczania wilgoci w otoczeniu drzewka bonsai
Zraszanie – w warunkach stosunkowo sporej wilgotności powietrza w otoczeniu, zraszanie będzie dawało niezłe efekty ponieważ krople wody będą parować wolniej i dłużej dostarczać dodatkową porcję wilgoci. W suchym otoczeniu zwłaszcza w okresie grzewczym może okazać się mało skuteczną metodą albowiem krople będą szybko odparowywać a efekt nawilżenia będzie krótkotrwały. Przy stosowaniu tej metody należy zapoznać się z opisem hodowli i zaleceniami dotyczącymi zraszania konkretnego gatunku. Nie każdy gatunek lubi zraszanie a dodatkowo może się okazać, że ze względu na naturalne uwarunkowania czynność ta będzie wręcz niewskazana.
- Wilgotny ręcznik – to chyba jedna z najczęściej stosowanych metod zmiany mikroklimatu a zarazem najprostsza. Wilgotny ręcznik należy rozłożyć na kaloryferze i pozwolić aby woda odparowywała podnosząc znacząco wilgotność w otoczeniu grzejnika. Niestety wadą tej metody jest konieczność stosunkowo częstego namaczania ręcznika.
- Taca, keramzyt i woda – tace z keramzytem i niewielką ilością wody są stosowane równie często jak rozkładanie ręcznika na kaloryferze. Jednakże jest to najlepsza metoda ponieważ woda utrzymuje się na tacy stosunkowo długo, oraz dostarcza wilgoć bezpośrednio z pod rośliny.
- Pojemniki z woda zawieszane na kaloryferze – uznawane są jako metoda wspomagająca nawilżanie powietrza. Ich dużą zaletą jest brak częstego uzupełniania wody w pojemniku.
- Nawilżacze elektryczne – są to urządzenia dające zdumiewające efekty. Trzeba jednak liczyć się z dość sporym wydatkiem. Decydując się na tę metodę nawilżania trzeba dokładnie zapoznać się z parametrami technicznymi, sposobem działania oraz wydajnością.
Dostarczenie drzewku zbyt dużej ilości wody (przelanie) objawia się poprzez czernienie liści. Stają się one wtedy ciemno brązowe albo nawet czarne oraz wiotkie i miękkie.
Dostarczenie roślinie zbyt małej ilości wody (przesuszenie) powoduje usychanie listków. Stają się one przeważnie matowe ale mogą też przybierać barwę brązową lub żółtą.